-
1 хозяйство городское
Русско-казахский экономический словарь > хозяйство городское
-
2 коммунальное хозяйство
коммуналдық шаруашылық (қала шаруашылығының қызметтері мен кәсіпорындары, мыс., демалыс орталықтары, қоғамдық орталықтар, қаланы жинастыратын, күл-қоқыстан тазартатын, т.б. кәсіпорындар)Русско-казахский экономический словарь > коммунальное хозяйство
-
3 пригородное хозяйство
Русско-казахский экономический словарь > пригородное хозяйство
-
4 Принципы кредитования
Банк руководствуется следующими основными принципами кредитования:
Банк несиелендірудің мынадай негізгі қағидатын басшылыққа алады:
- срочность;
- мерзімділік;
- возвратность;
- қайтарымдылық;
- платность.
- ақылы.
Принцип срочности выражается в том, что кредит выдается на четко определенный срок. Этот срок оговаривается в кредитном договоре.
Мерзімділік қағидаты несиенің нақты айқындалған мерзімге берілуінен көрініс табады. Бұл мерзім несие шартында ескертіледі.
Он заключается в том, что по окончании срока кредитного договора заемные деньги должны быть возвращены кредитору в полной сумме (основной долг) и с процентами.
Оның мәнісі мынада: несие шарты аяқталғаннан кейін қарыз ақша несиегерге толық сомада (негізгі қарыз) және пайызымен қайтарылуға тиіс.
Какие меры принимаются банком в случае невозврата кредита в установленный срок?
Несие белгіленген мерзімде қайтарылмаған жағдайда банк қандай шаралар қолданады?
В этом случае, заемщику начисляются пени (т.е. штрафные санкции), размер которых устанавливается в кредитном договоре. Для гарантии возврата финансового кредита используют разные способы обеспечения этого возврата.
Мұндай жағдайда қарызгерге өсімпұл (яғни айыппұл ықпалшаралары) есептеледі, оның мөлшері несие шартында белгіленеді. Қаржы несиесінің қайтарылу кепілдігі үшін осы қайтаруды қамтамасыз етудің түрлі тәсілдері пайдаланылады.
Банки используют следующие основные способы обеспечения кредита:
Банкілер несиені қамтамасыз етудің мынадай негізгі тәсілдерін пайдаланады:
- поручительство;
- кепілгерлік;
- гарантия;
- кепілдік;
- залог;
- кепіл;
- страхование ответственности заемщика за непогашение кредита.
- несиенің өтелмегені үшін қарызгердің жауапкершілігін сақтандыру.
Поручительство – это договор с односторонними обязательствами, посредством которого поручитель берет обязательство перед кредитором оплатить при необходимости задолженность заемщика. Договор поручительства служит дополнением к кредитному договору и заверяется нотариусом. Он применяется, когда заемщиком является гражданин. Поручителем может выступать любой хозяйствующий субъект (банк, ассоциация, предприятие и т. п.).
Кепілгерлік – біржақты міндеттемелері бар шарт, ол арқылы кепілгер несиегердің алдында қажет болған жағдайда қарызгердің берешегін төлеуге міндеттенеді. Кепілгерлік шарты несие шартына толықтыру болып табылады және оны нотариус растайды. Оны қарыз алушы азамат болғанда қолданады. Кез келген шаруашылық жүргізуші субъект (банк, қауымдастық, кәсіпорын, т.б.) кепілгер бола алады.
Гарантия — это обязательство гаранта выплатить за гарантируемого определенную сумму при наступлении гарантийного случая. Она оформляется гарантийным письмом и применяется только между юридическими лицами.
Кепілдік — кепілгердің кепілдік берілген сома үшін кепілдік жағдайы басталған кезде төлеуге міндеттенуі. Ол кепілдік хатымен ресімделеді және тек заңды тұлғалар арасында ғана қолданылады.
В основе залоговых операции лежат следующие основные положения:
Кепіл операцияларының негізінде мынадай негізгі ережелер жатыр:
- залоговое право на имущество переходит вместе с ним к любому новому приобретателю данного имущества;
- мүлікке кепілзаттық құқығы сол кепілзатпен бірге осы мүлікті кез келген жаңа сатып алушыға көшеді;
- гарантией выполнения требования кредитора-залогодержателя является только определенное имущество должника, т.е. только то имущество, которое в соответствии с законодательством РК может быть отчуждено;
- борышқордың тек белгілі бір мүлкі ғана, яғни ҚР заңнамасына сәйкес мүліктен айыруға жататын мүлік қана кепілзат ұстаушы-несиегер талабының орындалуына кепілдік болып табылады;
- кредитор (залогодержатель) в случае невозврата заемщиком (залогодателем) долга имеет право обращать взыскание на заложенное имущество, в том числе путем его продажи, т.е. отчуждения его от залогодателя.
- несиегер (кепілзат ұстаушы) борышты қайтармаған жағдайда кепілге салынған мүлікті алуға, соның ішінде оны сату арқылы, яғни оны кепілзат берушіден айыру арқылы өндіріп алуға құқылы.
Существует две формы залога:
Кепілдің екі нысаны бар:
- залог с оставлением имущества у залогодателя;
- мүлік кепіл берушіде қалдырылатын кепіл;
- залог с передачей заложенного имущества залогодержателю (заклад).
- кепілге салынған мүлік кепіл ұстаушыға берілетін кепіл (кепілсалым).
Каким образом заключается договор страхования ответственности заемщика за непогашение кредита?
Несиенің өтелмегені үшін қарызгердің жауапкершілігін сақтандыру шарты қалай жасалады?
В ходе данного страхования заемщик кредита в банке заключает со страховой компанией страховой договор. Он прилагается к кредитному договору. На практике применяется тройной договор страхования, который заключается между страховой компанией, банком и заемщиком. Срок страхования соответствует сроку, на который был выдан кредит. Договор страхования предусматривает, как правило, возмещение банку со стороны страховщика определенного процента суммы невозвращенного заемщиком кредита в установленный срок и процентов по нему.
Осы сақтандыру барысында банкіден несие алған қарызгер сақтандыру компаниясымен сақтандыру шартын жасасады? Ол несие шартына тіркеледі. Іс жүзінде үшжақты сақтандыру шарты қолданылады, ол сақтандыру компаниясы, банк және қарызгер арасында жасалады. Сақтандыру мерзімі несие берілген мерзімге сай келеді. Сақтандыру шарты, әдетте, қарызгер белгіленген мерзімде қайтармаған несие сомасының белгілі бір пайызын және ол бойынша пайызды банкіге сақтандырушы тарапынан өтелуін көздейді.
Какими критериями руководствуется банк в оценке кредитоспособности заемщика?
Банк несиенің қарызгердің несиені өтеуге қабілеттілігін бағалауда қандай өлшемдерді басшылыққа алады?
Оценка кредитоспособности заемщика и предоставления кредита только кредитоспособному и платежеспособному заемщику является важным условием обеспечения возврата кредита. Кредитоспособность заемщика характеризуется его аккуратностью при расчетах по ранее полученным кредитам, его текущим финансовым состоянием и перспективами изменения, способностью при необходимости мобилизовать денежные средства из различных источников.
Қарызгердің несиені өтеуге қабілеттілігін бағалау және несиені тек несиені өтеуге қабілетті және төлем төлеуге қабілетті қарызгерге ғана беру несиенің қайтарылуын қамтамасыз етудің маңызды шарты болып табылады. Қарызгердің несиені өтеуге қабілеттілігі оның бұрынырақ алған несиесі бойынша есептесу кезіндегі ұқыптылығымен, оның ағымдағы қаржы жағдайымен, өзгеру перспективаларымен, қажет болған жағдайда түрлі көздерден ақша қаражатын жұмылдыру қабілетімен сипатталады.
Несие беру шарттарына талдау жасау қандай мәселелерді зерделеуді көздейді?
Анализ условий кредитования предполагает изучение следующих вопросов:
Несилендіру шарттарын талдау мына мәселелерді зерделеуді көздейді:
- "солидность" заемщика, которая характеризуется своевременностью расчетов по ранее полученным кредитам, качественностью представленных отчетов, ответственностью и компетентностью руководства;
- қарызгердің "салиқалылығы", ол бұрынырақ алынған несиелер бойынша уақтылы есеп айырысуымен, берген есептерінің сапалылығымен, басшылықтың жауаптылығымен және біліктілігімен сипатталады;
- "способность" заемщика производить конкурентоспособную продукцию;
- қарызгердің бәсекеге жарамды өнім өндіруге "қабілеттілігі";
- "доходы", при этом уровень доходов банка должен быть увязан со степенью риска при кредитовании;
- "кірісі", мұнда банк кірісінің деңгейі несиелендіру кезіндегі тәуекел дәрежесімен байланыстырылуға тиіс;
- "цель" использования кредитных ресурсов;
- несие ресурстарының пайдаланылу "мақсаты";
- "сумма" кредита, изучение этого вопроса производится исходя из проведения заемщиком мероприятия ликвидности баланса, соотношения между собственными и заемными средствами;
- несие "сомасы", бұл мәселе қарызгердің теңгерім өтемпаздығы шарасын жүргізуін, меншікті және қарыз қаражатының арақатынасын басшылыққа ала отырып зерделенеді;
- "погашение", этот вопрос изучается путем анализа возвращенности кредита за счет реализации материальных ценностей, предоставленных гарантий и использования залогового права;
- "өтеу", бұл мәселе материалдық құндылықтардың, берілген кепілдіктердің өткізілуі және кепіл құқығын пайдалану есебінен несиенің қайтарылуына талдау жасау жолымен зерделенеді;
- "обеспечение" кредита, т.е. изучение устава и положения с точки зрения определения права банка брать в залог под выданную ссуду активы заемщика, включая ценные бумаги.
- несиенің "қамтамасыз етілуі", яғни банкінің берілген несиені қамтамасыз ету кепілі ретінде қарызгердің бағалы қағаздарымен қоса активтерін алу құқығын анықтау тұрғысынан жарғы мен ережені зерделеу.
Ликвидность хозяйствующего субъекта определятся его способностью быстро погашать свою задолженность, т.е. ликвидностью баланса хозяйствующего субъекта.
Шаруашылық жүргізуші субъектінің өтемпаздығы оны өз берешегін тез өтеуге қабілеттілігімен, яғни шаруашылық жүргізуші субъект теңгерімінің өтемпаздығымен анықталады.
Ликвидность определяется соотношением величины задолженности и ликвидных средств, т.е. средств, которые могут быть использованы для погашения долгов (наличные деньги, депозиты, ценные бумаги, реализуемые элементы оборотных средств и др.).
Өтемпаздық берешек пен өтімді қаражат, яғни борышты өтеу үшін пайдалануға болатын қаражат (қолма-қол ақша, депозиттер, бағалы қағаздар, айналым қаражатының нышандары, т.б.) шамасының қатынасымен анықталады.
Анализ ликвидности баланса заключается в сравнении средств по активу, сгруппированных по степени их ликвидности, с обязательствами по пассиву, сгруппированными по срокам их погашения.
Теңгерімнің өтемпаздығын талдаудың мәні өтімділік дәрежесіне қарай топтастырылған актив бойынша қаражатты өтелу мерзіміне қарай топтастырылған пассив бойынша міндеттемелермен салыстыруда.
Русско-казахский экономический словарь > Принципы кредитования
-
5 Некоторые термины, слова и словосочетания, применяемые при банковских услугах
Банкінің қызмет көрсетуі кезінде қолданылатын кейбір аталымдар, сөздер мен сөз тіркестеріаккредитивы, выпущенные в рамках кредитных линий
аккредитивы, не использованные до истечения срока
акцептеу, ризалық беру
қаржыландыру, қаржы бөлу
ассигнование на покрытие убытков по классифицированным активам и условным обязательствам
жіктелген активтер мен шартты міндеттемелер бойынша залалдарды өтеуге арналған қаржыландыру
ведение счета "электронных" клиентов
"электронды" клиенттердің шотын жүргізу
возврат неоплаченных документов по инкассо "с протестованием" (без протестования)
"наразылық білдірілген" (наразылық білдірілмеген) инкассо бойынша төленбеген құжаттарды қайтару
вознаграждение (интерес), выплаченное по депозитам
вознаграждение (интерес), выплаченное по соглашениям "Репо"
"Репо" келісімі бойынша төленбеген сыйақы (мүдде)
выдача выписок со счета "депо"
"депо" шотынан көшірме беру
выплата %-го дохода до …
…-ге дейін %-дық табыс төлеу
выплата %-го дохода от … до …
…-ден …-ге дейін %-дық табыс төлеу
выплата %-го дохода свыше …
…-ден артық %-дық табыс төлеу
документарная проверка по аккредитиву, выпущенного в рамках кредитных линий
дополнительное вознаграждение при вынесении решения судом в пользу клиента
доход, связанный с получением вознаграждения (интереса)
доход, связанный с получением вознаграждения (интереса) от депозитов в других банках
доход, связанный с получением вознаграждения (интереса) по кредитам
доход, связанный с получением вознаграждения (интереса) по операциям
доход, связанный с получением вознаграждения (интереса) по операциям обратного "Репо"
кері "Репо" операциялары бойынша сыйақы (мүдде) алумен байланысты табыс
доход, связанный с получением вознаграждения (интереса) по ценным бумагам
за каждое физическое лицо, обозначенное в списке юридического лица
задолженность перед другими банками с первоначальным сроком погашения до трех месяцев (более трех месяцев)
басқа банкілердің алдындағы бастапқы өтеу мерзімі үш айға дейінгі (үш айдан артық) берешек
запросы, связанные с инкассо
запросы, связанные с операцией по аккредитиву
зачисление ценных бумаг на счет "депо"
бағалы қағаздарды "депо" шотына есептеу
резиденттер мен бейрезиденттердің чектерін қолма-қол ақшасыз (қолма-қол ақша) нысанда есептеу
комиссия за обслуживание в торговых точках по всем видам международных карточек
сауда орындарында халықаралық карточкалардың барлық түрлері бойынша қызмет көрсеткені үшін комиссия
комиссия за обслуживание при наличных зачислениях на счет по дебетным карточкам
дебеттік карточкалар бойынша шотқа қолма-қол ақшаны есептеу кезінде қызмет көрсеткені үшін комиссия
комиссия за обслуживание с торговых и сервисных точек по дебетным карточкам
сауда және сервистік орындардан дебеттік карточкалар бойынша қызмет көрсеткені үшін комиссия
комиссия при безналичных перечислениях на карточный счет по дебетным карточкам
дебеттік карточкалар бойынша карточкалық шотқа қолма-қол ақшасыз аудару кезіндегі комиссия
конвертация, айырбастау
кредит, несие
несиелендіру, несие беру
кредиты, необеспеченные недвижимостью
кредиты, обеспеченные недвижимостью
минус резерв на покрытие убытков по дебиторской задолженности и условным обязательствам
дебиторлық берешек және шартты міндеттемелер бо-йынша шеккен залалды өтеуге арналған сақтық қорды шегеру
нетто депозиттер, таза депозиттер
нетто несиелер, таза несиелер
операции по покупке/продаже наличной валюты с депозитного счета
депозиттік шоттан нақты валютаны сатып алу/сату жөніндегі операциялар
ақы, ақы төлеу
сауда мәмілелеріне арналған жобаларға жасалған кешенді банк сараптамасы үшін ақы төлеу
оплата за комплексную банковскую экспертизу проектов на основе дополнительных исследований, проводимых банком
банк жүргізетін қосымша зерттеулер негізінде жобаларға жасалатын кешенді банк сараптамасы үшін ақы төлеу
ақпарат негізінде жобаларға жасалатын кешенді банк сараптамасы үшін ақы төлеу
резиденттер мен бейрезиденттердің чектеріне қолма-қол ақшасыз (қолма-қол ақшалай) нысанда ақы төлеу
организация, осуществляющая отдельные виды банковских операций
отзыв клиентом заявления на выпуск гарантии, на которое получено одобрение инобанка
шетел банкісінің мақұлдауы алынған кепілдікті шығаруға өтініш бойынша клиенттің пікірі
мерзімі кейінге қалдырылған төлем, мерзімі өткен төлем
аудару, аударма, аударым
перевод средств с карточного счета на лицевой счет внутри банка и в другие банки
қаражатты карточкалық шоттан банк ішіндегі дербес шотқа және басқа банкілерге аудару
перевод текстов гарантий и сообщений, поступающих от иностранных банков
шетел банкілерінен түсетін кепілдіктер мен хабарламалар мәтіндерінің аудармасы
переводы средств в пользу клиентов других банков при предоставлении платежного документа в неустановленное время
төлем құжаты белгіленбеген уақытқа берілгенде басқа банкілердің клиенттерінің пайдасына қаражат аудару
переоформление счета на основании свидетельства о праве на наследство или по другим причинам
мұралану құқығы туралы куәлік негізінде немесе басқа себептер бойынша шотты қайта ресімдеу
санау, қайта есептеу
дебеттік карточкалар бойынша қолма-қол ақша беру кезінде банкноттарды санау
пересчет при выдаче наличных денег по беспроцентным вкладам до востребования
пересчет банкнот при снятии наличности по всем видам международных карточек в отделениях банка
халықаралық карточкалардың барлық түрлері бойынша банк бөлімшелерінде қолма-қол ақшаны алу кезінде банкноттарды санау
пересчет банкнот при снятии наличности по всем видам международных карточек в отделениях и банкоматах иных банков
халықаралық карточкалардың барлық түрлері бойынша басқа банкілердің банк бөлімшелері мен банкоматтарында қолма-қол ақшаны алу кезінде банкноттарды санау
по согласованию в соответствии с действующими %-ми ставками банка в зависимости от срока и суммы
мерзімі мен сомасына қарай банкінің қолданыстағы %-дық мөлшерлемелеріне сәйкес келісу бойынша
бағалы қағаздар айналысының шарттарына қарай банкінің ағымдағы тарифтері бойынша
подготовка бизнес-плана на основе дополнительных исследований, проводимых банком
подготовка бизнес-плана на основе информации, предоставляемой заказчиком
подготовка претензий и исков с истребованием и изучением всех необходимых документов
барлық қажетті құжаттарды алдырып, зерделейтін кінәрат-талаптар мен қуынымдар дайындау
подготовка финансово-экономического раздела на основе дополнительных исследований, проводимых банком
банк жүргізетін қосымша зерттеулер негізінде қаржы-экономикалық бөлім дайындау
подготовка финансово-экономического раздела на основе информации, предоставляемой заказчиком
правовая экспертиза договоров, контрактов, соглашений клиента
клиент шарттарының, келісімшарттарының, келісімдерінің құқықтық сараптамасы
правовая экспертиза проектов финансирования на основе информации, предоставляемой заявителем
өтінуші беретін ақпарат негізінде қаржыландыру жобаларын құқықтық сараптау
предоставление информации о результатах сделок на вторичном рынке с фондовой биржи
қайталама нарықтағы мәмілелердің нәтижелері туралы қор биржасынан ақпарат беру
предоставление финансовой и справочной информации по компьютерно-модемной связи
компьютерлік-модемдік байланыс бойынша қаржылық және анықтамалық ақпарат беру
клиенттің шотына ТМД елдерінің валютасы түрінде қолма-қол қаражат қабылдау
прием платежных документов на инкассо в СКВ, ОКВ
инкассоға еркін айырбасталатын валюта мен шектеулі айырбасталатын валюта түрінде төлем құжаттарын қабылдау
принятие и подготовка документов к отправке (в случае отказа от проверки документов)
құжаттарды жөнелтуге қабылдау және дайындау (құжаттарды тексеруден бас тартқан жағдайда)
прочие доходы, связанные с получением вознаграждения (интереса)
прочие расходы, связанные с выплатой вознаграждения (интереса)
разработка индивидуальных договоров, контрактов
жеке-дара шарттар, келісімшарттар әзірлеу
разработка индивидуальных договоров, контрактов для конкретных правовых отношений клиента
клиенттің нақты құқықтық қатынастары үшін жеке-дара шарттар, келісімшарттар әзірлеу
разработка типовых форм договоров в соответствии с основными направлениями деятельности клиента
клиент қызметінің негізгі бағыттарына сәйкес шарттардың тұрпаттық нысандарын әзірлеу
расходы, связанные с получением вознаграждения (интереса)
жинақ ақша депозиттері, аманат депозиттер
сбор и обработка предпроектной, маркетинговой, технической информации
жоба алдындағы, маркетингілік, техникалық ақпаратты жинап, өңдеу
собственные акции, выкупленные у акционеров
совокупные расходы, связанные с получением вознаграждения (интереса)
совокупный доход, связанный с получением вознаграждения (интереса)
составление сборников нормативных актов, аналитических обзоров, комментариев, инструкций
нормативтік құжаттар, талдамалы шолулар, түсініктемелер, нұсқаулықтар жинақтарын құрастыру
списание ценных бумаг с счета "депо"
"депо" шотынан бағалы қағаздарды есептен шығару
срочные депозиты с первоначальным сроком погашения до трех месяцев/более трех месяцев
бастапқы өтеу мерзімі үш айға дейінгі/үш айдан астам мерзімдік депозиттер
субординированная задолженность с оставшимся до срока выплаты периодом времени до 5 лет (более чем 5 лет)
төлеу мерзімі 5 жылға дейінгі (5 жылдан астам) уақыт кезеңіне қалған бағынышты берешек
урегулирование требований инобанка без удовлетворения выставленной претензии
қойылған кінәрат-талапты қанағаттандырмай шетел банкісінің талаптарын реттеу
банкінің қызмет көрсетулері, банк көрсететін қызметтер
ценные бумаги, выпущенные в обращение
ценные бумаги, годные для продажи
ценные бумаги, купленные по соглашению об обратном "Репо"
кері "Репо" туралы келісім бойынша сатып алынған бағалы қағаздар
ценные бумаги, предназначенные для продажи
ценные бумаги, проданные по соглашению "Репо"
"Репо" келісімі бойынша сатылған бағалы қағаздар
ценные бумаги, удерживаемые до погашения
чистый доход, связанный с выплатой вознаграждения (интереса)
чистый нереализованный доход (убытки) по ценным бумагам, годным для продажи
дебеттік карточкалар бойынша қолма-қол ақша беру кезінде банкноттарды сақтау
юридическая экспертиза договоров, соглашений, контрактов, гарантий с предоставлением письменного заключения
шарттардың, келісімдердің, келісімшарттардың, кепілдіктердің жазбаша қорытынды берілетін заңи сараптамасы
… % годовых
жылдық сыйақының … %-ы
… % за квартал
тоқсандағы … %
… % от взысканной суммы
өндіріп алынған соманың … %-ы
… % от объема произведенных транзакций
өндірілген транзакция көлемінен … %
… % от полученного дохода
алынған табыстан … %
… % от поступившей суммы
түскен сомадан … %
… % от суммы
сомадан … %
… % от суммы ветхих купюр
ескі купюр сомасынан … %
… % от суммы выручки
ақшалай түсімнен … %
… % от суммы выручки, использованной для оплаты
ақы төлеуге пайдаланылған ақшалай түсімнен … %
… % от суммы выставленного требования на оплату
ақы төлеуге ұсынылған талаптың сомасынан … %
… % от суммы выставленной претензии
қойылған кінәрат-талаптың сомасынан … %
… % от суммы гарантии
кепілдік сомасынан … %
… % от суммы годовых
жылдық сыйақы сомасынан … %
… % от суммы за месяц
бір айдағы сомадан … %
… % от суммы проекта
жоба сомасынан … %
… % от суммы сделки
мәміле сомасынан … %
Русско-казахский экономический словарь > Некоторые термины, слова и словосочетания, применяемые при банковских услугах
-
6 кассовые операции
Под кассовыми операциями понимается деятельность банка, связанная с инкассацией, хранением и выдачей наличных денег.
Кассалық операциялар дегеніміз банкінің қолма-қол ақшаны инкассолаумен, сақтаумен және берумен байланысты қызметі.
Какими законодательными актами руководствуются коммерческие банки при проведении кассовых операций?
Коммерциялық банкілер кассалық операцияларды жүргізу кезінде қандай заңнамалық актілерді басшылыққа алады?
В этой сфере банки руководствуются Законом РК "О банках и банковской деятельности в Республике Казахстан", а также Порядком ведения кассовых операций, утвержденным Уполномоченным органом.
Бұл салада банкілер "Қазақстан Республикасындағы банкілер және банк қызметі туралы" ҚР Заңын, сондай-ақ уәкілетті орган бекіткен Кассалық операцияларды жүргізу тәртібін басшылыққа алады.
По утвержденным уполномоченным органом правилам, предусмотрено, что предприятия могут иметь в кассе наличные деньги в пределах лимита, устанавливаемого банком, по согласованию с руководителями предприятий. Денежную наличность сверх установленного лимита предприятие обязано сдавать в банк в порядке и в сроки, согласованные с обслуживающим его банком. Лимит остатка наличных денег в кассе предприятия устанавливается исходя из особенностей деятельности предприятия и инкассации выручки.
Уәкілетті орган бекіткен ережелер бойынша кәсіпорындар кассада банк кәсіпорындардың басшыларымен келісе отырып белгілейтін лимит шегінде қолма-қол ақша ұстай алатындай болып көзделген. Белгіленген лимиттен тыс нақты ақшаны кәсіпорын өзіне қызмет көрсететін банкімен келісілген тәртіппен және мерзімде банкіге өткізуге міндетті. Кәсіпорын кассасындағы нақты ақша қалдығының лимиті кәсіпорын қызметінің ерекшеліктерін және ақша түсімін инкассолауды басшылыққа ала отырып белгіленеді.
Наличные деньги могут сдаваться:
Қолма-қол ақша:
- в дневные и вечерние кассы банков;
- банкілердің күндізгі және кешкі кассаларына;
- инкассаторам;
- инкассаторларға;
- в объединенные кассы на предприятиях для последующей сдачи в банк;
- кейіннен банкіге өткізу үшін кәсіпорындардағы банкілерге арналған бірлескен кассаларға;
- предприятиям связи для перечисления на счета банков на основе заключенных договоров.
- жасалған шарттар негізінде банкілердің шоттарына аудару үшін байланыс кәсіпорындарына өткізіледі.
Денежная наличность в банках распределяется в резервные фонды и оборотную кассу.
Банкілердегі қолма-қол ақша сақтық қорлары мен айналым кассасына бөлінеді.
Их различия заключаются в том, что деньги резервных фондов считаются еще не выпущенными в обращение или изъятыми из обращения, поэтому, в соответствии с действующими правилами использовать их можно только с разрешения уполномоченного органа. Деньги, находящиеся в оборотной кассе, считаются деньгами в обращении, и их выдача не требует дополнительных разрешений.
Олардың айырмашылығы мынада: сақтық қорларының ақшасы әлі айналысқа жіберілмеген немесе айналыстан алынған деп саналады, сондықтан қолданыстағы ережелерге сәйкес оны тек уәкілетті органның рұқсатымен пайдалануға болады. Айналым кассасындағы ақша айналыстағы ақша болып есептеледі, сондықтан оны беру қосымша рұқсатты қажет етпейді.
Наличные деньги выдаются при соблюдении следующих условий:
Қолма-қол ақша мына шарттар сақталғанда:
- при наличии средств на расчетном счете, если потребность в средствах в соответствии с установленными правилами должна удовлетворяться наличными деньгами (выдача денег на оплату труда, на закупку сельскохозяйственной продукции, командировочные и хозяйственные расходы);
- егер қаражатқа қажеттілік белгіленген ережелерге сәйкес қолма-қол ақшамен қанағаттандырылуға тиіс болса (еңбекақы төлеу үшін, ауыл шаруашылығы өнімін сатып алу үшін ақша беру, іссапар және шаруашылық шығындары), есеп айырысу шотында нақты қаражат болған жағдайда;
- при наступлении сроков выплаты средств.
- қаражатты төлеу мерзімі басталғанда беріледі.
Отдел кассовых операций создается для приема и выдачи денег, в котором могут быть приходные, расходные, приходно-расходные, вечерние кассы, кассы для размена денег, кассы для пересчета денежной выручки.
Кассалық операциялар бөлімі ақша қабылдау және беру үшін құрылады, онда кіріс, шығыс, кіріс-шығыс, кешкі кассалар, ақша майдалайтын кассалар, ақшалай түсімді қайта есептейтін кассалар болуы мүмкін.
Банк принимает наличные деньги при личной явке клиентов и инкассаторов.
Банк қолма-қол ақшаны клиенттердің және инкассаторлардың өздері келгенде қабылдайды.
Оборотная касса занимается оприходованием всех поступающих в банк наличных денег и выполнением расходных операций. Из оборотной кассы происходит и выдача наличных денег предприятиям, организациям, учреждениям.
Айналым кассасы банкіге түскен барлық қолма-қол ақшаны кіріске алумен және есеп айырысу операцияларын орындаумен айналысады. Айналым кассасынан кәсіпорындарға, ұйымдарға, мекемелерге қолма-қол ақша да беріледі.
На основании каких документов приходные кассы банка принимают наличные деньги?
Банкінің кіріс кассалары қолма-қол ақшаны қандай құжаттардың негізінде қабылдайды?
Приходные кассы принимают деньги по объявлению на взнос наличными деньгами, которые состоят из трех элементов, заполняемых клиентом, – объявления, квитанции, ордера. В объявлении указывают от кого принимаются деньги, на какой счет они зачисляются, сумму цифрами и прописью, назначение взноса.
Кіріс кассалары ақшаны хабарландыру бойынша қолма-қол ақшамен төленетін жарнапұлға қабылдайды, бұл хабарландыру клиент толтыратын үш нышаннан тұрады, олар: хабарландыру, түбіршек, ордер. Хабарландыруда ақшаның кімнен қабылданатыны, оның қай шотқа есептелетіні көрсетіледі, сома цифрмен және жазбаша жазылады, жарнапұлдың мақсаты көрсетіледі.
При снятии средств с расчетного счета (на заработную плату, пособия, командировочные расходы, хозяйственные нужды) в банк предоставляются денежные чеки.
Есеп айырысу шотынан қаражат алу кезінде (жалақыға, жәрдемақыға, іссапар шығынына, шаруашылық мұқтаждарға) банкіге ақша чектері ұсынылады.
Одновременно с заполнением чека его реквизиты переносятся на корешок, остающийся у предприятия в чековой книжке и являющийся оправдательным документом. Чеки после их полного заполнения (указания суммы, заверения подписями и печатями) выдаются лицам, уполномоченным на получение средств.
Чекті толтырумен бір мезгілде оның деректемелері кәсіпорында чек кітапшасында қалатын және растау құжаты болып табылатын түбіршекке көшіріледі. Чектер толық толтырылған (сомасы көрсетіліп, қол қойылып, мөр басылып расталған) соң қаражатты алуға уәкілетті адамдарға беріледі.
Какие современные тенденции прослеживаются в осуществлении кассовых операций?
Кассалық операциялардың жүзеге асырылуында қазіргі заманғы қандай үрдістер қадағаланады?
Для улучшения и ускорения кассового обслуживания в банковскую практику внедряются современные системы электронных банковских услуг с использованием пластиковых карт и банкоматов.
Кассалық қызмет көрсетуді жақсарту және жеделдету үшін банк тәжірибесінде электронды банк қызметтерін көрсетудің пластикалық карталар мен банкоматтар пайдаланылатын қазіргі заманғы жүйелері енгізілуде.
* * *кассалық операциялар (қолма-қол ақшаны қабылдау, сақтау, беру түріндегі материалдық-техникалық рәсімдердің жиынтығы, кәсіпорындар, банкілер жеке және заңи тұлғалармен қолма-қол ақшалай қаражат алыс-берісін жүзеге асыруы) -
7 агент экономический
экономикалық агент (экономикадағы әрекет етуші тұлға, ол экономикалық шешімдер қабылдап, шаруашылық жоспарларды дербес әзірлей алады, белгілі бір өнімді өндіруге, қызметтер көрсетуге не оларды бөлуге тапсырыстар немесе тапсырмалар ала алады не оларды сатып алушы бола алады)Русско-казахский экономический словарь > агент экономический
-
8 опорный план поселения
қоныстың тірек жоспары (шаруашылық және басқа қызмет нәтижесінде қалыптасқан қала құрылысы мен эколлогиялық жағдайдың картографиялық бейнесі)Русско-казахский экономический словарь > опорный план поселения
-
9 Порядок открытия, переоформления и закрытия счета
Шотты ашу, қайта ресімдеу және жабу тәртібіВы не могли бы охарактеризовать порядок открытия, переоформления и закрытия счета?
Сіз шотты ашу, қайта ресімдеу және жабу тәртібін сипаттап бере алмас па екенсіз?
Порядок открытия, переоформления и закрытия счета определяется Нацбанком. После открытия клиентом счета банк предоставляет набор услуг, связанных с:
Шотты ашу, қайта ресімдеу және жабу тәртібін Ұлттық банк айқындайды. Клиент шотты ашқаннан кейін банк мыналарға байланысты көрсетілетін қызметтер жиынын ұсынады:
- открытием и ведением расчетного, текущего и других счетов клиента;
- клиенттің есеп айырысу, ағымдағы және басқа шоттарын ашу және жүргізу;
- организацией и проведением безналичных расчетов;
- қолма-қол ақшасыз есеп айырысуды ұйымдастыру және жүргізу;
- выполнением операций с наличными деньгами.
- қолма-қол ақшамен байланысты операцияларды орындау.
Какой орган регламентирует круг операций, осуществляемых с расчетного или текущего счета?
Ағымдағы шоттан жүзеге асырылатын операциялар шеңберін қандай орган тәртіпке келтіреді?
Операции, осуществляемые с расчетного или текущего счета, также регламентируется Нацбанком.
Ағымдағы шоттан жүзеге асырылатын операцияларды да Ұлттық банк тәртіпке келтіреді.
Механизм функционирования соответствующего счета определяется коммерческим банком по согласованию с конкретным клиентом и закрепляется договором по расчетно-кассовому обслуживанию.
Тиісті шоттың жұмыс істеу тетігін коммерциялық банк нақты клиентпен келісе отырып айқындайды және есеп айырысу-кассалық қызмет көрсету жөніндегі шартпен тиянақталады.
Какие обязательства берет на себя банк по расчетно-кассовому обслуживанию, заключаемому между банком и клиентом?
Банк пен оның клиентінің арасында жасалған есеп айырысу-кассалық қызмет көрсету жөніндегі шарт бойынша банк өзіне қандай міндеттемелер алады?
В соответствии с положениями договора по расчетно-кассовому обслуживанию банк берет на себя ряд обязательств:
Банк есеп айырысу-кассалық қызметін көрсету жөніндегі шарттың ережелеріне сәйкес өзіне бірқатар міндеттемелер алады, олар:
- проводить по счету клиента в пределах своей компетенции все виды банковских операций, предусмотренных законодательством;
- клиенттің шоты бойынша өз құзыреті шегінде заңнамада көзделген банк операцияларының барлық түрлерін жүргізу;
- обеспечивать сохранность всех денежных средств, поступивших на счет клиента;
- клиенттің шотына түскен барлық ақшалай қаражаттың сақталуын қамтамасыз ету;
- проводить операции по списанию средств со счета клиента по безналичным расчетам по его поручению;
- клиенттің шотынан қолма-қол ақшасыз есеп айырысу бойынша қаражатты оның тапсыруымен есептен шығару операциясын жүргізу;
- обеспечивать конфиденциальность информации о хозяйственной деятельности клиента и операциях, проводимых по его счету;
- клиенттің шаруашылық қызметі және оның шоты бойынша жүргізілетін операциялар туралы ақпараттың құпиялылығын қамтамасыз ету;
- выдавать клиенту выписки с его счета.
- клиентке оның шотынан көшірмелер беру.
Клиент, соответственно, обязуется:
Клиент, тиісінше, мыналарға міндеттенеді:
- предоставлять в банк документы, необходимые для открытия и ведения счета;
- банкіге шот ашу және жүргізу үшін қажетті құжаттарды ұсыну;
- соблюдать действующее законодательство и имеющие обязательную юридическую силу для банков и юридических лиц, осуществляющих расчеты, нормативные акты по вопросам расчетного обслуживания, осуществления безналичных расчетов и кассовых операций;
- қолданыстағы заңнаманы және есеп айырысатын банкілер мен заңды тұлғалар үшін міндетті заңи күші бар есеп айырысу қызметін көрсету, қолма-қол ақшасыз есеп айырысуды және кассалық операцияларды жүзеге асыру мәселелері жөніндегі нормативтік құжаттарды сақтау;
- предоставлять в банк в установленные сроки бухгалтерскую и статистическую отчетность и другие документы, необходимые для организации расчетно-кассового обслуживания;
- банкіге бухгалтерлік және статистикалық есептемені, есеп айырысу-кассалық қызмет көрсету үшін қажет басқа да құжаттарды белгіленген мерзімде беру;
- предварительно в письменной форме уведомить банк о закрытии счета и др.
- банкіге шоттың жабылғанын жазбаша нысанда алдын ала хабарлау, т.б.
Предусматривается ли в договоре ответственность обеих сторон за невыполнение взятых на себя обязательств?
Шартта өзіне жүктелген міндеттемелердің орындалмағаны үшін екі тараптың жауапкершілігі көзделеді ме?
Да, предусматривается. Так, банк несет ответственность:
И¸, көзделеді. Мәселен, банкіге:
- за несвоевременное или неправильное списание средств со счета клиента;
- клиенттің шотынан қаражатты есептен уақытылы немесе дұрыс шығармағаны үшін;
- за зачисление банком сумм, причитающихся клиенту.
- банкінің өз клиентіне тиесілі соманы есептеуі үшін жауапкершілік жүктеледі.
Клиент несет ответственность:
Клиентке:
- за достоверность документов, предоставляемых для открытия счета и ведения операций по нему;
- шотты ашу және ол бойынша операциялар жүргізуге ұсынылатын құжаттар үшін;
- за несвоевременное предоставление кассового прогноза на предстоящий квартал;
- алдағы тоқсанға арналған кассалық болжамды уақытылы бермегені үшін;
- за нарушение сроков оплаты услуг, оказываемых банком;
- банк көрсететін қызметтердің ақысын төлеу мерзімін бұзғаны үшін;
- за получение наличных денег, забронированных банком для клиента в день, указанный в заявке, и др.
- банк клиент үшін бөлген қолма-қол ақшаның өтінімде көрсетілген күні алынуы үшін, т.б. жауапкершілік жүктеледі.
В договоре могут фиксироваться размеры штрафа за каждое из перечисленных нарушений как для одной, так и для другой стороны. А также в договоре предусматривается порядок разрешения споров, срок действия договора и особые или дополнительные условия.
Шартта осы аталған бұрмалаушылықтардың әрқайсысы үшін екі жағына да бірдей айыппұл мөлшері тиянақталуы мүмкін. Сондай-ақ шартта дауларды шешу тәртібі, шарттың қолданылу мерзімі және ерекше немесе қосымша талаптар да көзделеді.
Взимается ли плата с клиента за открытие счета, т.е. какова стоимость услуг по расчетному обслуживанию?
Клиенттен шот ашқаны үшін ақы алына ма, яки есеп айырысу қызметін көрсетудің құны қандай?
Расчетный, текущий или любой другой счет может открываться клиенту как за отдельную плату, так и бесплатно. За услуги по расчетному обслуживанию банк взимает с клиента плату в размере установленного договором фиксированного процента от суммы совершаемого платежа. Открытие расчетного счета в банке бесплатно предполагает, что банк сможет предоставлять клиенту широкий набор и других платных услуг, что компенсирует затраты на бесплатное проведение операций по расчетному счету.
Клиентке есеп айырысу, ағымдағы немесе кез келген шот жеке ақыға да, тегін де ашылуы мүмкін. Есеп айырысу қызметін көрсеткені үшін банк клиенттен төленетін төлем сомасынан тиянақты пайыздың шартта белгіленген мөлшерінде төлемақы алады. Банкіде есеп айырысу шотын тегін ашу мынаны көздейді: банк клиентке есеп айырысу шоты бойынша операцияларды тегін жүргізуге жұмсалатын шығынның орны өтелетіндей басқа да кең ауқымды ақылы қызмет көрсетуді ұсына алады.
Различия между этими счетами заключаются в их назначении.
Бұлардың арасындағы айырмашылықтар олардың міндет-мақсаттарында.
Расчетный счет – счет для осуществления предпринимательской деятельности, который открывается предприятием, работающим на принципах коммерческого расчета и имеющим статус юридического лица. По этому счету осуществляются все операции, связанные с реализацией товаров и услуг, обеспечением их производства, производственными и иными расходами. На этот счет зачисляется выручка. С этого счета списываются деньги для выдачи заработной платы, оплаты стоимости приобретаемых комплектующих и др., уплачиваются налоги. Этот счет позволяет совершать практически любые операции, поскольку владелец сам определяет направления использования средств, время и размеры производимых операций в соответствии с действующим законодательством.
Есеп айырысу шоты – кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыруға арналған шот, оны коммерциялық есеп айырысу негізінде жұмыс істейтін және заңды тұлға мәртебесі бар кәсіпорын ашады. Бұл шот бойынша тауарларды өткізумен және қызметтерді көрсетумен, олардың өндірісін қамтамасыз етумен, өндірістік және басқа шығындармен байланысты барлық операциялар жүзеге асырылады. Бұл шотқа түсім ақша есепке алынады. Осы шоттан жалақы беру, сатып алынатын жиынтықтаушылардың құнын төлеу, т.б. үшін ақша есептен шығарылады, салық төленеді. Бұл шот іс жүзінде кез келген операцияларды жасауға мүмкіндік береді, өйткені қаражаттың пайдаланылу бағытын, жүргізілетін операциялардың уақыты мен мөлшерін иегердің өзі қолданыстағы заңнамаға сәйкес айқындайды.
Текущий счет – это счет для финансирования некоммерческих юридических лиц, представительств, структурных подразделений, не осуществляющих предпринимательскую деятельность. Текущий счет предназначен для хранения денег, целевого финансирования его владельца, а также расчетных операций. По сравнению с владельцем расчетного счета, самостоятельность владельца текущего счета существенно ограничена, поскольку он распоряжается средствами на текущем счете в строгом соответствии со сметой, утвержденной вышестоящей организацией.
Ағымдағы шот – бейкоммерциялық заңды тұлғаларды, кәсіпкерлік қызметті жүзеге асырмайтын өкілдіктерді, құрылымдық бөлімшелерді қаржыландыруға арналған шот. Ағымдағы шот ақшаны сақтауға, оның иегерін нысаналы мақсатқа қаржыландыруға, сондай-ақ есеп айырысу операцияларына арналған. Есеп айырысу шотының иегерімен салыстырғанда ағымдағы шот иегерінің дербестігі елеулі түрде шектелген, өйткені ол ағымдағы шоттағы қаражатты жоғары тұрған ұйым бекіткен сметаға қатаң түрде сәйкес билейді.
Текущие счета открываются юридическим или физическим лицом. Количество текущих счетов не ограничено. Через текущий счет можно осуществлять любые платежи, оплату товаров и услуг.
Ағымдағы шоттарды заңды және жеке тұлғалар ашады. Ағымдағы шоттардың саны шектеусіз. Ағымдағы шоттар арқылы кез келген төлемді, тауарлар мен көрсетілетін қызметтердің ақысын төлеуге болады.
Текущие счета в иностранной валюте открываются для осуществления внешнеэкономической деятельности. Для открытия текущего счета в иностранной валюте достаточно оформить заявление, заполнить карточку с образцами подписей и подписать договор текущего банковского счета юридического или физического лица, если у вас уже имеется текущий счет в банке.
Шетел валютасы түріндегі ағымдағы шоттар сыртқы экономикалық қызметті жүзеге асыру үшін ашылады. Шетел валютасы түріндегі ағымдағы шотты ашу үшін өтінішті ресімдеу, қойылған қолдың үлгісі бар карточка толтыру және заңды немесе жеке тұлғаның банкідегі ағымдағы шоты шартына, егер банкіде осындай шотыңыз бар болса, қол қою жеткілікті.
Транзитные счета. Если у вас имеется разветвленная сеть филиалов по всей территории республики, вам предоставляется возможность аккумулировать финансовые потоки и ускорить проведение платежей. Преимущества транзитных счетов:
Транзиттік шоттар. Егер сізде республиканың барлық аумағында тармақталған филиалдарыңыз бар болса, онда сізге қаржы ағынын шоғырландырып, төлем төлеуді жеделдету мүмкіндігін береді. Транзиттік шоттардың артықшылықтары:
- гибкость их режима работы;
- олардың жұмыс істеу режимінің икемділігі;
- регулирование направления и объема денежных потоков;
- ақша ағынының бағыты мен көлемін реттеу;
- оптимальные сроки.
- оңтайлы мерзім.
Карточные счета. Управление счетом осуществляется с помощью корпоративной карты для юридических лиц. Вам предоставляется возможность оплаты текущих, командировочных и представительских расходов компании, а также таможенных платежей.
Карточкалық шоттар. Шоттар заңды тұлғалар үшін корпоративтік картаның көмегімен басқарылады. Сізге компанияның ағымдағы, іссапар және өкілдікті шығынын, сондай-ақ кеден төлемдерін төлеу мүмкіндігін береді.
Какие виды счетов, кроме вышеуказанных, можно открыть в банке?
В банке, кроме этих счетов, можно открыть бюджетные, инвестиционные конверсионные счета.
Банкіде бұл шоттардан басқа бюджеттік, инвестициялық конверсиялық шоттарды ашуға болады.
Русско-казахский экономический словарь > Порядок открытия, переоформления и закрытия счета
-
10 Запрос. Предложение
Сұрау салу. ҰсынысЯ к вам по очень важному делу.
Мен сізге өте маңызды іспен келдім.
Я очень рад, что вы приехали лично.
Мен сіздің жеке өзіңіздің келгеніңізге өте қуаныштымын.
Нам следует обсудить ряд важных вопросов.
Біз бірқатар маңызды мәселелерді талқылауымыз керек.
Я того же мнения.
Мен де сондай пікірдемін.
В этом цель и моей поездки.
Менің сапарымның мақсаты да осында.
В феврале этого года мы посылали вам запрос относительно поставок некоторого количества товаров широкого потребления.
Осы жылдың ақпанында біраз мөлшерде көпшілік қолды тауарлар жеткізілімі жөнінде сұрау салған едік.
В целом, ваше предложение приемлемо, но мы не согласны с вашими...
Жалпы сіздердің ұсыныстарыңыз қолайлы, бірақ біз сіздердің... келіспейміз.
- ценами
- условиями платежа.
Мы согласны с условиями вашего проекта контракта.
Біз сіздің келісімшарт жобаңыздың шарттарымен келісеміз.
Ваша продукция пользуется у нас большим спросом и высоко ценится нашими специалистами.
Сіздің өнім бізде үлкен сұранымға ие және оны біздің мамандарымыз жоғары бағалауда.
Мы рады такой оценке нашей продукции.
Біздің өнімнің бұлай бағалануына қуаныштымыз.
Ваш запрос не относится непосредственно к нашей фирме, но по некоторым позициям мы можем вам помочь.
Сіздің сауалыңыз біздің фирмаға тікелей қатысты емес, бірақ кейбір тұрғыдан біз сізге көмек көрсете аламыз.
Мы уже дали письменный ответ на ваш запрос.
Біз сіздің сауалыңызға жазбаша жауап қайтарып та қойдық.
Ваш запрос мы направили дальше.
Сіздің сауалыңызды біз әрі қарай жолдадық.
После изучения вашего запроса мы передадим вам подробное предложение.
Сіздің сауалыңызды зерделегеннен кейін біз сізге егжейтегжейлі ұсыныс жібереміз.
Вы можете рассчитывать на положительный ответ на свой запрос.
Сіз өз сауалыңызға оң жауап қайтарылатынына үміт артуыңызға болады.
Мы изучили ваш запрос.
Біз сіздің сауалды зерделедік.
Он соответствует нашим пожеланиям и потребностям.
Ол біздің тілектеріміз бен қажеттерімізге сай келеді.
Мы хотели бы заключить с вами контракт о (об)...
Біз сіздермен... туралы келісімшарт жасасқымыз келеді.
- бірлесіп зауыт салу,
- совместной эксплуатации газопровода.
По вышеуказанным направлениям мы предлагаем заключить с нами...
Аталмыш бағыттар бойынша бізбен... жасасуды ұсынамыз.
- хозяйственный договор.
В соответствии с... мы подготовили проект договора
Біз... орай шарт жобасын дайындадық.
- предварительной договоренностью.
У вас, вероятно, также есть подобный документ.
Сіздерде де, сірә, осындай құжат бар болар.
Нам следует согласовать свои проекты.
Біз өзіміздің жобаларымызды келісіп алуымыз керек.
Мы имеем все полномочия на заключение договора и соответствующую информацию.
Бізде шарт жасасуға барлық өкілеттік және тиісті ақпарат бар.
Давайте ознакомимся с проектами.
Қанекей, жобалармен танысайық.
Мы так и сделаем.
Біз солай етеміз де.
Русско-казахский экономический словарь > Запрос. Предложение
См. также в других словарях:
машқала — (Түрікм.: Ашх., Таш., Көнеүр., Мары, Тедж.) үй іші, үйелмен, отбасы. М а ш қ а л а ң бар болар? (Түрікм., Ашх.). Үйіңнің ішін ұйықтатпай м а ш қ а л а ң д ы үлгісіз іске үйретпе дейміз («Жұм шы», 2.05.1941). [Түрікменше машгала (Рус. туркм. сл.,… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
әуе шабуылы қаупі тоқталды — ( Отбой воздушный тревоги ) шабуыл қатері өткені туралы халыққа хабарлау сигналы. Ә.ш.қ.т сигналы радиотрансляциялық жүйе бойынша немесе басқа да хабарлау құралдарымен беріледі. Сонымен бірге қалыптасқан нақты жағдайды негізге ала отырып,… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
су басу зонасы — (Зона затопления) күшті толқынның пайда болуынан, гидротехникалық құрылыстар бұзылған кезде, нөсер жауын және қар еріген кезде, сондай ақ жер сілкінуі кезінде пайда болған су тасқыны басып қалған аймақ. Су басуы кезінде елді мекеннің едәуір… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
сумен қамтамасыз ету пункті — (Пункт водоснабжения) су өндіру, оны сақтау және бөлу үшін арнайы техникалық құралдармен жабдықталған, айналасындағы жермен қоса алғандағы су көзі. Жаппай қырып жоятын қару қолданған жағдайда әскерді сумен қамтамасыз ету аса маңызды іс боп… … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
топографиялық карта — (Топографическая карта) шартты белгілермен, барлық сызықтарын белгілі бір мөлшерде бірнеше есе кішірейту арқылы жергілікті жерді қағаз бетінде дәлме дәл әрі жан жақты бейнелеу. Т.к да арнаулы шартты белгілермен жердің барлық бөлшектерінің (бедері … Казахский толковый терминологический словарь по военному делу
жасыл жем — (Монғ.) екпе шөп. Сонымен қатар мал азығының мол қорын жасауға байланысты 200 гектар алаңға ж а с ы л ж е м егіп, 450 тоннадан астам түсім жинау, басқа да қосалқы шаруашылықты дамытуға баса назар аударып жұмыстаудамыз («Ж. өмір», 7.11.1985). Онда … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
сетер мал — (Монғ.) айрықша қастерлейтін, қадірлі, аяулы мал. Сетер сөзі бұл сөйленіске монғол тілінен (сэтэр) енген. Монғолдар ерте заманнан мал шаруашылығымен шұғылданатын ел. Сондықтан малды қадірлеп ұстайды. «Мал басының, адамдардың аман болуы үшін» деп… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
фазенда — зат. жаңа. Ауқатты адамдардың қала сыртындағы үй жайы, шаруашылығы. – Саған Түргендегі ф а з е н д а м д ы сыйлағым кеп жүр, деді Атағұл (Ж.Қорғасбек, Жынды қайың, 113) … Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі
